امیرعبداللهیان: سیاست نه شرقی نه غربی برقرار است

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان کرد: یکی از موضوعاتی که امام (ره) در سیره عملی خود در توصیه‌ها به دستگاه سیاست خارجی داشتند، پایبندی به تعهدات بین المللی است. آمریکایی‌ها در مذاکراتی که بخش وین آن مکثی در آن ایجاد شده، گفتگوها از طریق پیام‌ها که موضوع اصلی آن تحریم‌های آمریکاست، مذاکرات ما از طریق مورا جریان دارد، کمتر هفته‌ای است که یک یا دو پیام بین ما و آمریکا برای رفع ابهامات رد و بدل نشود. وقتی من در مونیخ بودم مقامات ارشد آمریکا علاقه‌مند بودند گفتگوی مستقیمی با من داشته باشند که بتوان فضای پیش آمده در مذاکرات را رفع کنیم و به جلو ببریم.

به گزارش آستان،  حسین امیرعبداللهیان در این همایش با تسلیت سالگرد ارتحال امام خمینی(س)، گفت: دکترین سیاست خارجی دولت سیزدهم، دکترین مبتنی بر سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند است.

وزیر امور خارجه یادآور شد: در اندیشه سیاسی حضرت امام از زمانی که مخالفت حضرت امام با موضوع کاپیتولاسیون مطرح شد، نقطه عزیمتی به تصویر کشیده شد که آن رد سلطه، نفی سلطه پذیری و نفی سلطه گری مطرح بود. این چیزی است که در سیاست خارجی جمهوری اسلامی به خوبی مدیریت شد و کشور در این مسیر حرکت کرد. لذا ما امروز ما مصادیق فراوانی داریم که در راستای این حرکت بزرگ و تاریخی حضرت امام می توانیم آثار آن را تبیین کنیم.

وی با اشاره به نقدهایی که به سیاست خارجی دولت سیزدهم وارد می شود، تأکید کرد: ما وقتی از نه شرقی و نه غربی سخن می گوییم، چیزی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صراحت بیان شده، منظور ما نه انزوا طلبی و نه دوری از شرق و غرب و نه نفی شرق و غرب است. در سیاست خارجی متوازن دولت سیزدهم به صراحت تبیین کرده ایم که آنچه اساسی است عدم وابستگی به شرق و غرب هست. بعد از اینکه نگاه به آسیا با اولویت همسایگان را در دولت جدید مطرح کردیم برخی نقدهایی به ما مطرح کردند که شما دارید کشور را به سمت چین و روسیه سوق می دهید و این دقیقا در تعارض با استقلال سیاسی است که جمهوری اسلامی از آن یاد می کند.

امیرعبداللهیان افزود: من بعد از جنگ اوکراین در سفری که به مسکو داشتم به دلیل ابهامی که در روند مذاکرات وین برای لغو تحریم ها حاصل شده بود و طرف های اروپایی به ما اعلام کردند که روسیه حتی در صورت رسیدن به یک توافق مورد تأیید ایران به دلیل تبعات ناشی از جنگ اوکراین از توافق هسته ای حمایت نخواهد کرد، بلافاصله ملاقاتی با آقای لاوروف داشتم و به صراحت مواضع جمهوری اسلامی ایران را بیان کردم که ما در سیاست خارجی خودمان کاملا مستقل عمل و بر اساس منافع ملی و مصالح خودمان رفتار می کنیم و توقع ما این است که روسیه نقش سازنده ایفا کند. البته اضافه کردیم که در مسیر منافع ملی کشور با هیچ کسی تعارف نداریم. در نتیجه این اطمینان را به دست آوردیم که حدس و گمان کشورهای اروپایی نمی تواند مورد توجه جدی قرار بگیرد.

وی تأکید کرد: به هیچ وجه خدشه ای به سیاست و نگاه اصولی و ویژه ای که در اندیشه سیاسی امام به خوبی پایه ریزی شد به وجود نیامده و سیاست نه شرقی، نه غربی با همه ابعاد خودش مورد توجه است. البته سیاست استفاده از هر آنچه که در راستای منافع ملی وجود دارد، چه در شرق و چه در غرب، مورد توجه ما است. سیاست خارجی متوازن در چارچوب فکری امام و مقام معظم رهبری و قانون اساسی یعنی زیر سلطه شرق و غرب نخواهیم رفت اما مبتنی بر منافعمان با هر دو طرف ارتباط منطقی و تعامل لازم خواهیم داشت.

وزیر امور خارجه افزود: از دیگر نکاتی که در اندیشه حضرت امام در سیاست خارجی به تکرار مورد توجه قرار گرفته، تأکید بر مسیر استقلال جمهوری اسلامی ایران است. توازن بخشی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دقیقا در زمانی که دو بلوک شرق و غرب جهان را درگیر سیاست های جاه طلبانه و توسعه طلبانه خود کرده بودند، مسیر سومی را حضرت امام پیش روی ما قرار داد که این مسیر خلق پویایی متفاوت کرد در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هویت جدیدی را در مباحث حوزه بین الملل بر روی ساختار و کارگزار بنا گذاشت و امروز با افتخار می توانیم از استقلال سیاسی جمهوری اسلامی ایران با عزت یاد کنیم. یکی از موضوعاتی که حضرت امام در سیره عملی خودشان و توصیه ها به دستگاه سیاست خارجی داشتند، پایبندی به تعهدات بین المللی است.

وی در خطاب به مقامات کاخ سفید اظهار داشت: آمریکایی ها در مذاکراتی که بخش وین آن مکثی در آن ایجاد شده به دلیل اینکه موضوع تحریم ها بخش عمده آن تحریم های یک جانبه اتخاذ شده توسط آمریکا هست، مذاکرات و رفت و آمد پیام های ما از طریق نماینده اتحادیه اروپا جریان دارد. کمتر هفته ای است که حداقل یک یا دو پیام بین ما و طرف آمریکایی برای رفع ابهامات و موانعی که در مسیر چگونگی رفع تحریم ها وجود دارد، انجام نگیرد. اما من در مونیخ بودم و مقامات آمریکا علاقه مند بودند گفت و گوی مستقیمی با وزیر امور خارجه ایران داشته باشند.

امیرعبداللهیان ادامه داد: ما برای اینکه پاسخی به طرف مقابل بدهیم اولین نکته ای که مطرح کردیم این بود که طرف آمریکایی باید پیامی که آقای بایدن مکرر از طریق اتحادیه اروپا با کشورهای منطقه بیان می کند که من حسن نیت دارم و روش ترامپ را قبول ندارم در عمل نشان بدهد و ما باید چشم اندازی از تفاوت رویکرد و عملکرد بایدن با ترامپ در عمل ببینیم.

وی تأکید کرد: به وزیر خارجه ای که در مونیخ بود گفتم چرا در مذاکرات با این همه زحمتی که در این ماه ها کشیده شده مکررا این جمله را تکرار می کنید که نمی توانیم تعهد بدهیم آنچه با شما توافق خواهیم کرد را دولت بعدی آمریکا اجرا کند. من گفتم اگر قرار است بعد از شما یک گروه شورشی هم در کاخ سفید حاکم شوند بر مبنای حقوق بین الملل باید به تعهدات و توافقات  بین المللی پایبند باشند. این جمله به لحاظ حقوقی و حتی سیاسی قابل قبول نیست که دولت مستقری به توافقی برگردد ولی قبل از برگشت به توافق بگوید من تعهدی نسبت به دولت بعدی ندارم.

وزیر امور خارجه افزود: ما به صراحت گفته ایم نسبت به تعهد پایبند هستیم. دولت قبلی جمهوری اسلامی ایران تعهد برجام را پذیرفت و به توافق برجام پیوست و علی رغم اینکه منتقدین جدی در این دولت نسبت به برخی مواد برجام وجود دارد هیچ جا اعلام نکرده ایم برجام را در دولت جدید نمی پذیریم، بگذاریم کنار و روی توافق جدید صحبت کنیم. لذا در بهترین حالت همه گفت و گوهای ما در این مسیر به همان نقطه برجام بر می گردد. بالأخره یک تعهد بین المللی بوده که جمهوری اسلامی ایران تا آخرین لحظه پای این تعهد ایستاده و زمانی که مجلس دولت را ملزم کرد، اتفاقات جدیدی رخ داد و ما در گام هایی عقب نشینی کردیم که در یک عمل متقابل باید انجام می شد. سیره حضرت امام که همواره تأکید داشتند به توافقات و تعهدات بین المللی پایبند باشید یک نگاه مترقی در ذهن حضرت امام بود که پیش روی ما قرار دارد.

وی اظهار داشت: حضرت امام در حوزه اندیشه های تقریبی نقش بسیار مهمی را در جهان اسلام و میان امت اسلامی ایفا کردند. ما امروز در عرصه سیاست خارجی خودمان را موظف می دانیم با تمسک به این اندیشه و پیروی از تأکیدات مقام معظم رهبری در چارچوب این نگاه سیاست خارجی را پیش ببریم. برای ما در همه عرصه ها شجاعت امام یک انگیزه قوی ایجاد کرده و مسیر خیلی بزرگی در نظام بین المللی ایجاد کرده که جمهوری اسلامی ایران می تواند بر پایه استقلال و عزت، منافع کشور را در بهترین سطح پیش ببرد.

امیرعبداللهیان با تأکید بر اینکه حساسیت حضرت امام نسبت به مقدسات اسلامی را هیچ وقت فراموش نمی کنیم، گفت: توجه حضرت امام به موضوع آزادسازی قدس که بدون تردید امروز بعد از چهار دهه همه اندیشمندان جهان اسلام تأکید بر این مسأله دارند که آزادی قدس در اندیشه امام احیا شد. ایشان در موضوع روابط خوب با همه کشورها، از جمله کشورهای اسلامی و همسایگان که از اولویت های سیاست خارجی در این دوره هست، در وصیت نامه خود جمله ای دارند که حفظ استقلال و منافع کشور و روابط حسنه با دولت هایی که قصد دخالت در امور کشور ما را ندارند مورد توجه جدی شما باشد.

به گزارش خبرنگار روابط عمومی ستاد مرکزی بزرگداشت امام خمینی(س)، محمدحسن شیخ الاسلامی نیز در این همایش گفت: انقلاب اسلامی ایران یکی از تحولات فرهنگی سیاسی بنیادین جهان در نیمه دوم قرن بیستم به رهبری شخصیتی الهی بود که با رویکردی تحول خواه و بر مبنای آموزه های دینی و با اتکای به مردم الگوی حکمرانی جدیدی با عنوان مردمسالاری دینی را به دنیا ارائه کرد.

رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه افزود: این الگو با سرعت  به جدی ترین و مهمترین رقیب نظام سلطه تبدیل شد و امروز پس از 40 سال هنوز مهمترین و شاید تنها نظام فکری است که بنیان های این نظام استکباری را به چالش می کشد. اکنون جمهوری اسلامی ایران با بهره گیری از تجربیات حاصل از چهار دهه تلاش و پیشرفت بر اساس اهداف بیان شده در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به سوی تمدن نوین اسلامی و ایرانی قوی، الهام بخش و سازنده در جهان امروز گام بر می دارد. جهانی که در آن همه ابعاد زیست فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در حال تحول و تغییر است.

وی تأکید کرد: الگوی فکری و فلسفی حاکم بر سیاست خارجی ما در این فضا، حمایت از هویت نظام اسلامی و پافشاری بر اصول و ارزش های برآمده از آموزه های اسلام و انقلاب مبتنی بر اصول تغییر ناپذیر استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی است و سه اصل عزت، حکمت و مصلحت به مثابه مهمترین شاخص ها و تنظیم روابط بین المللی نظام جمهوری اسلامی همواره نصب العین دست اندرکاران سیاست خارجی است