جشن ملی درختکاری، تمرین زندگی مدرن

دستان کوچک و بزرگی که هر سال نهالی را می‌کارند، در حقیقت بیانگر جاری بودن زندگی است. استقبال از روز درختکاری در 15 اسفند ماه صمیمیت و مهربانی را به جامعه هدیه می‌دهد و بهاری را آغاز می‌کند که شهروندان به ارزش‌های والای انسانی احترام بیشتری گذاشته و مرور کنند که یک نهال یعنی احترام به طبیعت و زندگی سرشار از سبزینگی.

کارشناسان حوزه اجتماعی و علوم رفتاری روز درختکاری را یک روز بزرگ آموزش مفاهیم و پیوند خانواده معرفی می کنند که مسئولیت و انسجام اجتماعی را رقم می زند.حضور خانوادگی و دسته جمعی در بوستان های شهر رمز داشتن یک اجتماع موفق است که یک زندگی مدنی سرشار از مسالمت را ایجاد می کند.

دکتر کاظم قجاوند جامعه‌شناس، استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی دانشگاه در گفت‌وگو با «آستان»، ابعاد اجتماعی روز درختکاری را به صورت خانوادگی تشریح کرد.

*با توجه به اینکه روز درختکاری یک مشارکت در امور اجتماعی برای همگان به شمار می رود چه تاثیراتی در فضای اجتماعی خواهد داشت؟

یکی از مسائلی که در روز درختکاری حائز اهمیت است این است که کاشت درخت به عنوان یک پوشش گیاهی به خصوص در کلانشهرها با مشکلاتی چون آلودگی هوا و زیست محیطی مبارزه می کند.از این رو نه تنها دولت،بلکه همه شهروندان باید خود را در این کار گروهی سهیم بدانند و برای فرهنگ سازی چنین مقوله اجتماعی مهمی پیش قدم شوند.در اکثر جوامع توسعه یافته دیده می شود مردم کاشت درخت را وظیفه اصلی شهروندی خود به حساب می آورند و دولت نیز این کار گروهی را مورد تشویق و ترغیب قرار می دهد.

*اهمیت به مقوله درختکاری چه تعاملاتی را ایجاد می کند؟

با توجه به اینکه درختکاری یک نوع سرمایه اجتماعی به شمار می رود تعاملات و پیوندهای ارتباطی مستحکمی بین شهروندان با دیگر سازمان ها ایجاد می کند.امروزه مبحث مقوله سرمایه های اجتماعی یکی از مواردی است که به رفع نیازهای اجتماعی مردم در حوزه های مختلف پاسخ می دهد.جوامعی که دارای امکانات و منابع مهمی هستند به عنوان سرمایه های اجتماعی در کنار مدیران شهرا می توانند برنامه ریزی های مختلف را فراهم کنند.از سوی دیگر سرمایه اجتماعی شامل موارد متعددی مانند سطح آگاهی افراد جامعه،مشارکت مردم در امور مختلف اجتماعی؛اعتماد و اطمینان شهروندان به مدیران و شبکه های اجتماعی مردم است.

*از آنجا که مهم ترین عامل در امور شهری مشارکت است کاشت نهال چه تاثیرات خانوادگی و فردی به همراه دارد؟

روز درختکاری یک تمرین زندگی مدرن به شمار می رود و در این میان مشارکت مهم ترین عامل در اداره امور شهری است بنابراین حوزه پوشش گیاهی و فضای سبز باعث شکل گیری مشارکت مردمی می شود و تاثیرات بسزایی برای فرد ،خانواده و جامعه به همراه می آورد.یکی از مهم ترین فوایدی که درختکاری در مشارکت شهروندان دارد این است که مردم نسبت به درختان و فضای سبز احساس تعلق پیدا می کنند.به طور طبیعی هر فردی که با دستان خود یک نهال بکارد نسبت به محیط زیست تعلق خاطر پیدا کرده و کمتر پیش می آید که به فضای سبز و محیط زیست آسیب وارد کند.از سوی دیگر درختکاری اعتماد و اطمینان را بین مردم گسترش می دهد و انسجام اجتماعی را رونق می بخشد.

*درختکاری توسط شهروندان چه تاثیرات بسزایی در بخش های دولتی خواهد داشت؟

درختکاری افراد را برای داشتن یک زندگی مسالمت آمیز آماده می کند زیرا افراد با فرهنگ های مختلف و سلیقه های گوناگون برای رسیدن به هوای مطلوب و برخوردار بودن از یک محیط زندگی سبز با یکدیگر تلاش می کنند.از این رو توجه به مقوله درختکاری باعث کاهش هزینه های دولتی در کاشت،نگاهداشت و مراقبت از درختان و فضای سبز می شود و با پشتوانه مالی و اجرایی مردم دارای ظرفیت ها و پتانسیل های بالایی خواهد داشت و از سوی دیگر نیز سازمان های غیر دولتی را نیز تحت پوشش قرار می دهد.

*کاشت نهال آموزش رفتار شهروندی برای کودکان به شمار می رود؟

بله،درختکاری یک رفتار شهروندی است که باید به کودکان آموزش داده شود. از این رو انجام چنین فعالیت نیکی باید توسط خانواده و از درون خانه به فرزندان آموزش داده شود.زمانی که بزرگسالان الگوی مناسبی برای فرزندان باشند کودکان از سن کم یاد می گیرند که چطور به این فرهنگ احترام گذارند.به عنوان نمونه در کلانشهرهایی مانند تهران که جمعیتی بالای 10 میلیون نفر سکونت دارند چنانچه 10 ملیون نهال در این روز ملی کاشته شود و هر شهروند یک اصله نهال را به نام خود بکارد در این فرهنگ غنی و این اقدام فرهنگی و اجتماعی نیز شرکت داشته است.

*آیا می توان روز درختکاری را یک مسئولیت اجتماعی دانست که بر عهده همه شهروندان است؟

درست است زیرا فواید اجتماعی این کار به حدی بالا است که باعث می شود افراد نسبت به زندگی فردی و اجتماعی خود مسئولیت پذیری بیشتری داشته باشند.زیرا شهروندان با شرکت در این امر فرهنگی یاد می گیرند سطوح مختلف زندگی خود را ارتقا دهند.کاشت نهال فرصتی است که افراد بتوانند در تعامل با دیگر گروه های اجتماعی جامعه پیوند مناسبی برقرار کنند و باعث می شود بتوانند دیدگاه ها،انتقادات و پیشنهادات یکدیگر را بپذیرند و تحمل کنند و این مقوله تمرینی است برای ایجاد یک فضای اجتماعی دوستانه،تا افراد یاد بگیرند رفتارهای شهروندی دارای نظم خاصی است.

*چطور می توان این روز را به شکل یک جشن ملی تبدیل کرد تا بر تعداد دوستداران محیط زیست افزوده شود؟

زمانی که افراد در این مشارکت اجتماعی همگام تلاش می کنند نوعی احساس یاری رسانی در آنها تقویت می شود و بهتر است در چنین موقعیتی کانون هایی طراحی و اجرا شود که منجر به شناسایی درختان آسیب دیده شود و شهروندان بتوانند نهال های سالم را جایگزین کنند تا یک هدف اجتماعی دیگر صورت گیرد فراگیری چنین امری باعث افزایش دوستداران محیط زیست می شود و بیشتر به همین علت است که توصیه می شود فرآیند کاشت نهال توسط همه اعضای خانواده صورت گیرد تا در بوستان ها برنامه ای تحت عنوان جشن ملی برگزار شود.

*نهادهایی مانند مدرسه،دانشگاه و... چقدر در این مشارکت اجتماعی سهیم هستند و نقش آفرینی می کنند؟

شرکت در این جشن ملی یک اتفاق مهم اجتماعی است که چنانچه فرزندان یاد بگیرند این راه را ادامه دهند این واقعه خوشایند را به نسل های آینده منتقل می کنند.بنابراین علاوه بر نقش مهم نهاد خانواده،مدرسه و دانشگاه نیز دو نهاد مهمی هستند که این وظیفه اجتماعی را به عهده دارند.دانش آموزان باید توسط معلمان و مربیان نسبت به این امر آگاه شوند. همچنین اساتید در دانشگاه ها نیز تاثیر بسزایی خواهند داشت.البته با توجه به زندگی در عصر مدرن تاثیر شبکه های اجتماعی در گسترش این امر نیز بی تاثیر نیست و باید به این باور اجتماعی دست یابیم که وجود درختان باعث حیات انسان می شود و به شهرها اعتبار می بخشد از این رو برای اجرای این مسئله ضرورس باید از درون خانواده آغاز کرد تا به آینده روشن اجتماعی رسید.