نشست علمی امتیازات روش تفسیر آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) در قم برگزار شد

به مناسبت چهلمین سالگرد شهادت آیت الله سید مصطفی خمینی(ره)، نشست علمی امتیازات روش تفسیر آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) به همت موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم با مشارکت موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در قم برگزار شد.
به گزارش آستان، در این نشست که با حضور نظریه پردازان و اساتید برجسته قرآن پژوه آیت الله سید محمد علی ایازی و حجت الاسلام والمسلمین محمد عبداللهیان به همراه حجت الاسلام والمسلمین کاظم تقوی از اساتید حوزه علمیه قم و عضو موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) موضوعاتی پیرامون تفسیر قرآن کریم عالم ربانی شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) مطرح گردید.
در ابتدای نشست حجت الاسلام والمسلمین کاظم تقوی با اشاره به ضرورت کندو کاوی کارشناسانه در روش تفسیری آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) این عالم ربانی عنوان کرد:به گواهی آثار متعدد و ده ها آثار ایشان به غیر از آثاری که مفقود شده در رشته های اصلی علوم اسلامی،یک عالم جامع و محقق و نوآور صاحب نظر و متخصص بودند.
وی تصریح کرد:همچنین آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) در علم اصول عالمی محقق بودند و در فقه آثار متعددی از ایشان بر جای مانده همچنین در عرصه علوم عقلی به ویژه فلسفه و عرفان آثار ارزشمندی در قالب تعلیقات و نظرات از ایشان یه یادگار مانده است.
این عضو موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) افزود:این شخصیت جامع علمی در واقع ادیب فقیه اصولی و فیلسوفی عارف بود که عمر خود را در خدمت قرآن گذراند و با این توانمندی های خود در تفسیر با توجه به جامعیت قرآن کریم گام های با ارزشی برداشت.
وی اظهار داشت:ایشان علاوه بر چنین ویژگی هایی از شخصیتی معنوی و عرفانی برخوردار بودند و اهل سیر و سلوک محسوب می شدند از طرفی شخصیتی علمی و سیاسی و اجتماعیو مبارز بود همراهی ایشان با امام راحل، خلاء وجود امام بعد از تبعید را پر کرد.
حجت الاسلام والمسلمین کاظم تقوی اظهار داشت: ایشان طرحی عظیمی را در تفسیر آغاز کردند اما تنها سوره فاتحه و 46 آیه از سوره بقره را توانستند تفسیر نمایند 5 جلد از تفاسیر ایشان نیز منتشر گردید.
در این نشست همچنین آیت الله سید محمد علی ایازی در خصوص ویژگی های تفسیری شهید آیت الله سید مصطفی خمینی (ره) گفت:تفسیر ایشان دارای 4 ویژگی مهم می باشد با توجه به مطالعات و تحقیق که در این زمینه انجام شده تفسیری با این خصوصیات در تفسیرهای دیگر نیست.
این قرآن پژوه ادامه داد:شخصیت علمی و تفسیری ایشان بسیار بالنده بود در معرفی تفاسیر، تفسیر پژوهی را داریم و بیشتر شرح حال مختصری از مفسر است اینکه مبانی و گرایش ها و جهت گیری ها را بیان کند در گذشته مرسوم نبوده است این از اختصاصات دوره معاصر می باشد.
وی بیان کرد:از نکات مهم که در تفسیر مورد کاوش قرار می گیرد شخصیت مفسر در تفسیر است یعنی شخصیت خانوادگی و آموزه ها و اندیشه ها و تحصیلاتی که داشته است مد نظر می باشد تفاسیر ایشان 4 ویژگی مهم دارد که ارتباط مستقیمی با شخصیت فکری حاج اقا مصطفی داشته است.
آیت الله سید محمد علی ایازی عنوان کرد:ایشان دارای تحصیلات گوناگونی بوده و تحصیلات فلسفی و عرفانی را همانند پدر گذرانده و حتی گاهی نکاتی را از پدر نقل می کنند که نشان می دهد در باب سخنان پدر ممارست داشته اند نکته دوم نیز شخصیت اصولی و فقهی ایشان می باشد از آثاری که از ایشان منتشر شده است این را نشان می دهد و این شیوه و نگرش در تفسیر اثر گذار بوده است و در جای جای آن مباحث اصولی و فقهی مطرح می شود.
وی خاطرنشان کرد:از نکات دیگر تفسیر ایشان وجود یک سری معلومات متنوع همانند علم هیات و جبر و اعداد می باشد و در تفسیر گاهی در مناسبت ها این موارد را بیان می کند همچنین دانش مفسر و اطلاعات و معلومات وی می تواند نگاه مفسر را تغییر دهد و دگرگون سازد ضمنا در مباحث کلامی نیز موفقیت هایی داشته و علاوه بر درس های حوزوی اطلاعات دیگری داشته است.
این استاد قرآن پژوه یادآور شد:از این جهت باید گفت صرف نظر از جنبه های علمی، از نکات مهم خصوصیات و روحیات این تفسیر می باشد که بسیار اثر گذار می باشد اثر گذاری مفسر با انواع نگرشها  4 ویژگی مهم را نشان می دهد که مهم ترین ویژگی جامعیت تفسیر است در واقع آثار وی یک دایرة المعارف بزرگ قرآنی و برگرفته از علوم مختلف می باشد و اگر می خواست مباحث را ادامه دهد در حدود 200 جلد می شده است خصوصیاتی که در تفسیر ایشان وجود دارد و دی ذیل آیات مطرح می شده یا همان تنوع علمی بی سابقه است.

وی عنوان کرد:مساله طرح مباحث ادبی از جمله ویژگی های جامعیت است و از جهات خصوصیات که به وفور پیدا می شودنحو و صرف  فصاحت و بلاغت و معانی می باشد دومین ویژگی این تفسیر روش اجتهادی است بسیاری از تفاسیر به نوعی رونویسی از هم بوده است یکی از کارهای عظیمی که ایشان به ثمر نشاند روش اجتهادی است و ذهنیت نقادی را در تفسیر آورده است.
آیت الله ایازی بیان کرد:سومین ویژگی در این تفسیر ایشان کاوش های عقلی است که در سراسر تفسیر داشته اند که از دو منظر قابل بحث است ما به نوعی فکری اشعری داریم اما اینکه برای مساله عقل بهای لازم را بدهند یک مشکل اساسی در تفسیر و فقه است افرادی می توانند از بحث های تفسیری به خوبی دفاع کنند که این کاوش های عقلی را انجام دهند مرحوم حاج مصطفی عنایت به کاوش های عقلی در فهم مراد و تبیین معانی و اثبات معارف قرآنی دارد.
وی اظهار داشت: چهارمین ویژگی  تفسیر حاج مصطفی ویژگی عرفانی است مرحوم امام در سوره اخلاص و قدر و مباحث و در آثار 5 جلدی مباحث عرفانی را مد نظر قرار داده است از این رو نگاه پدر در پسر نیز اثر داشته است و ایشان مباحث بسیار لطیف عرفانی را از نکته هی قرآنی آورده و در تفسیر عرفان نظری و عملی را مطرح کرده است.
گفتنی است در این نشست حجت الاسلام والمسلمین کاظم تقوی با مروری بر گفته های استاد ایازی عنوان کرد:طبق این گفته ها ویژگی تفسیر حاج مصطفی خمینی شامل جامعیت تفسیر و تسلط مفسیر بر ادبیات عرب و تفسیر اجتهادی و کاوش های عقلی و رویکرد عرفانی در تفسیر می باشد.