وسواس فکری ،سیکل باطل یک اختلال در کودکان

به گزارش آستان،عالیه مهروانی: وسواس فکری عملی ، اختلالی که مختص به دوران بزرگسالی نبوده و کودکان را حتی قبل از یکسالگی (به شکل گریه‌های مداوم) درگیر می‌کند. این اختلال به لحاظ دسته‌بندی در طبقه اختلالات اضطرابی قرار دارد. کودک به خاطر اضطرابش دست به اعمالی می‌زند ولی با ادامه یافتن این رفتارها، دوباره اضطرابش بالا می‌رود و این دور باطل ادامه پیدا می کند.

 وسواس فکری عملی به صورت رفتارهای آیینی مثل ساختن یک برج و خراب کردن آن و دوباره ساختن و دوباره خراب کردنیا بازی کردن با یک قسمت خاص از پتو و خوابیدن تحت شرایطی خاص دیده می‌شود. همه این رفتارها برای آن است که اضطراب کودک پایین بیاید. گاه رفتارهای آیینی در سال بعد از بین می‌رود اما گاه این اختلال ادامه یافته و رفتارهای آیینی و افکار وسواسی تغییر ماهیت می‌دهند.

وسواس فکری عملی اختلالی است که پایه نوروبیولوژیک دارد؛ یعنی مغز روی فکر و عملکرد کودکان تأثیر می‌گذارد و مشخص می‌کند که کودک در شرایطی خاص چگونه فکر ‌کند. این اختلال همراه با اجبار و فکری مزاحم است و معمولاً روزی یکبار رخ می‌دهد. افکار وسواسی افکار، تکانه‌ها و تصاویر مزاحم و غیرارادی هستند که منجر به نگرانی، ترس و ناراحتی‌های غیرقابل تحمل می‌شوند.

از این رو افراد برای غلبه بر وسواس، رفتارهای متفاوتی از خود بروز می دهند تا اضطراب ناشی از وسواسشان کم شود. آنها با بروز رفتارهای آیینی اضطرابشان را کم می‌کنند. مثلاً مدام دست‌هایشان را می‌شویند یا قفل درها را چک می‌کنند. برخی رفتارهای آیینی قابل مشاهده هستند؛ مثل شستن دست‌ها. اما برخی رفتارها غیرقابل مشاهده است. مثلاً او به طور مداوم دعا یا یک وِرد را می‌خواند که از اتفاقات احتمالی در آینده پیشگیری کرده و اضطرابش را کاهش دهد اما همه این کاهش اضطراب‌ها موقتی است.

وسواس فکری عملی درمان قطعی ندارد اما کودکان در فرآیند درمان یاد می‌گیرند همانطور که با آلرژی و دیابت یا بیماری‌های مزمن مبارزه می‌کنند، نشانه‌های وسواس خود را نیز کنترل کنند.

کودکان مبتلا به وسواس، افکار بدی به ذهنشان می‌رسد. همین باعث نگرانی و اضطرابشان شده و به طور مداوم درباره آن صحبت می‌کنند. مثلاً کودک از ترس اینکه کسی در رابشکند و وارد خانه شده و همه اعضای خانواده را از بین ببرد، مدام قفل درها و پنجره‌ها را چک کرده یا موقع خواب والدینش را مجبور به چک کردن قفل درها، آن هم در چند مرحله می‌کند. از دیگر افکار وسواسی معمول، ترس از میکروب‌ها است که به وسیله شستن مداوم دست‌ها ادامه می‌یابد و این کار وقت زیادی را از کودک می‌گیرد.

بدین لحاظ چندین اختلال که همراه با وسواس می‌شوند و شبیه وسواس هستند نیز می‌بایست توسط متخصصان سلامت روان درمان شوند، شامل اختلال بدشکلی بدنی، اختلال احتکار کردن، اختلال کندن مو، اختلال کندن پوست، جویدن ناخن کندن، پوست لب و حالت نشخوار مداوم.

درحالیکه درمان قطعی وسواس فکری و عملی وجود نداد، درمان شناختی ـ رفتاری می‌تواند تا حدودی کودک را از علائم و نشانه‌های وسواس خلاص کند. البته برخی اوقات این درمان با دارودرمانی همراه می‌شود. بنابراین متخصصان روانشناسی و نیز متخصصان آموزش والدین می‌توانند به شما یاری رسانند که چگونه اختلال را کنترل کرده و با آن کنار بیایید. دارو درمانی هم نقش مهمی در کنترل وسواس بازی می‌کند. به خصوص وقتی کودک همراه با وسواس به اختلال دیگری مثل افسردگی مبتلا می‌شود، پزشک حتماً دارو تجویز می‌کند.

 گاه دارو درمانی می‌تواند رواندرمانی را سرعت ببخشد. چون بسیاری از این داروها اضطراب کودکان را هنگام روان درمانی پایین می‌آورند و عملکرد مغزی او را بالا می‌برند. البته داروها می‌بایست صرفاً توسط پزشک متخصص تجویز شده و از مصرف خودسرانه آنها بپرهیزید.

درست است که وسواس درمان قطعی ندارد اما والدین در این زمینه کمک های زیادی می توانند به کودکشان کنند. و آنها می بایست برخی از خط مشی ها را بکار گرفته تا کودکشان راحت تر با این مشکلات کنار آمده و بر نشانه های وسواس غلبه کند.

منبع:آستان