حاشیه نشینی نخبگان نگران کننده است

"پروش و شخصیت مدیران  یکی از عوامل بی‌توجهی به نخبگان در مقام مشاوره و تصمیم‌گیری است" .دکتر محمد خوشچهره که در این چند سال به عنوان یکی از منتقدین علمگرای شرایط شناخته شده است، با گفتن این جمله به سئوالاتی در خصوص چرایی نقد و تبعات نقد ناپذیری با آستان گفت و گو کرد.

قبل از جواب دادن به این سئوال، لازم میدانم تاکید کنم که هر کسی را که به عنوان نخبه در جامعه شناخته شدهاند را لزوما نمیتوانیم نخبه بشناسیم.

برای اینکه بتوانم به سئوالات شما پاسخی صحیح بدهم، ترجیح من این است روشنفکران سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را به عنوان نخبه بشناسم.

مشاهدات من که البته بر اساس واقعیتها و تحلیلها آنها را قضاوت میکنم،نشان میدهد که در سالهای اولیه دهه هشتاد نخبگان و نظری که مطرح میکردند، از جایگاهی به مراتب بالاتر از اینی که در شرایط فعلی به دیده میشود،برخوردار بودند و طبیعی است که بتوانیم اینطور نتیجه گیری کنیم که نخبگان در گذشته تاثیر بیشتری در کنشها و واکنشهای جامعه داشتند.باید قبول کرد که فضای دهه 1380 در ایران، هم برای نخبگان علمی و هم برای نخبگان سیاسی و اجتماعی و مخصوصاً برای نخبگان اجتماعی، فضایی متمایز و توام با فراز و فرود بود. 

به عنوان مثال میتوانم بگویم که میزان نقش آفرینی نخبگان اقتصادی در طرح‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان ملی، میانی، منطقه‌ای و حتی شهری در دهه 80 و نیز مشارکت نخبگان در فضای نقد و انتقاد، چندان بالا نبود. در اوایل دهه 80 فضا از این حیث مساعدتر بود. اما از اواسط دهه 80 فضا از این حیث به تدریج بسته شد.

 حتی در بعضی از مقاطع، به هشدارهای عالمانه نخبگان به جای اینکه به عنوان یک هدیه و یک رهاورد علمی معطوف به تحقق منافع ملی نگریسته شود با نگاه‌هایی سیاسی و جناحی نگریسته شد و گاه حتی محدودیت‌هایی برای نخبگانی که چنین هشدارهایی دادند، اعمال شد.