آيت الله سيد عبدالكريم موسوی اردبیلی رحمته الله علیه بنیانگذار،قوانین قضایی ایران و تطبیق آن با فقه شیعه بود

حضرت آیت الله العظمی سید عبدالكریم موسوی اردبیلی (مدّظلّه) بنیانگذار دانشگاه مفید، از مراجع تقلید جهان تشیع و از پیشگامان انقلاب اسلامی ایران و یكی از نزدیك ترین یاران حضرت امام خمینی(س)رهبركبیر انقلاب اسلامی، به شمار می آیند. 

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آستان:ایشان در سال 1304 خورشیدی در شهر اردبیل، واقع در شمال غربی ایران، در خانوادهای روحانی به دنیا آمدند. پدرشان از روحانیون محترم بودند كه به جهت مخالفت با سیاستهای ضد مذهبی رضا شاه، سال ها زیر فشار مأمورین حكومتی به سر برده و از جمله حدود سه سال در منزل خود به صورت محبوس زندگی میكردند. ایشان تحصیلات خود را تحت نظر پدر آغاز نمودند و تا سن 18 سالگی در زادگاه خود ادبیات فارسی ، ریاضیات ،مقدمات و بخشی از دروس سطح حوزوی را فراگرفتند.

در سال 1322 به قم مهاجرت نموده و در حوزه علمیه به تحصیل مشغول شدند و باقی دروس سطح را نزد اساتیدی چون حضرات آیات گلپایگانی، سید احمد خوانساری، میرزا مهدی مازندرانی و سلطانی فرا گرفتند. سپس در دروس خارج فقه و اصول حضرات آیات  بروجردی، سید محمد داماد و حجت كوه­كمری حاضر شدند و همزمان، به تدریس دروس سطوح عالی پرداختند.

 در سال 1324 برای استفاده از حوزه  علمیه نجف اشرف، به عراق عزیمت نموده و در آن شهر به مدت دو سال در دروس حضرات آیات عظام خویی و حكیم و شیرازی حاضر شدند. در سال 1327 به جهت بیماری پدر به ایران مراجعت كرده و در حوزه علمیه قم تحصیلات خود را ادامه دادند. در سال 1339 در پی ابتلا به بیماری سختی، ناچار به اردبیل مراجعت كرده و در آن شهر به تدریس و تربیت طلّاب و انجام فعّالیت های اجتماعی پرداختند.

 آیت الله العظمی موسوی اردبیلی از اوان جوانی به همراه تحصیلات حوزوی خود، مجدّانه در فعّالیت های اجتماعی و سیاسی شركت می جستند. خطابه­های پرشور ایشان در مساجد شهرهای مختلف از جمله ارومیه، همدان، اردبیل، بابل، بندر انزلی در طول سال های دهه های 20 و 30 در ایجاد تحرّكات سیاسی و اجتماعی آن شهرها، تأثیر بسیاری برجای گذاشت. 

پس از بازگشت به اردبیل این مجاهدات شكل جدّی تری به خود گرفت به طوری كه ایشان به عنوان كانون تحركات ضدحكومتی در اردبیل و آذربایجان شناخته شده و از سوی سازمان امنیت رژیم شاه تحت تعقیب قرار گرفتند. به این ترتیب مجبور به خروج از اردبیل و مهاجرت به تهران شدند. از هنگام مهاجرت به تهران در سال 1347 تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، ایشان در كنار تلاش های علمی خود، با تأسیس و اداره مراكزی چون مؤسسه مكتب امیرالمؤمنین(ع)، كانون توحید و مدارس مفید، به تربیت جوانان و دانشجویان مسلمان پرداخته و ضمن آشنا كردن آنان با مبانی اسلامی، در كنار سایر همرزمان خویش، از جمله آیت الله شهید مطهری و آیت الله شهید بهشتی، بذر انقلاب را در دل جوانان مسلمان كاشته و كادرهای اجرایی آینده انقلاب را تربیت نمودند. 

بسیاری از آن جوانان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی عهده دار مسؤولیت های مهمّی از جمله وزارت، نمایندگی مجلس، استانداری یا سفارت شدند و نقش چشمگیری در اداره كشور ایفا كردند.بااوج گیری انقلاب اسلامی و مهاجرت امام بزرگوار به پاریس در سال 1357، شورای انقلاب اسلامی تشكیل شد و 5 نفر از مهم ترین شخصیت های انقلابی، از جمله آیت الله موسوی اردبیلی، از سوی امام به عضویت این شورا منصوب شدند. این شورا رهبری انقلاب اسلامی را تا پیروزی آن و همچنین اداره كشور را تا استقرار نهادهای برخاسته از قانون اساسی به عهده گرفت. امام خمینی نخست آیت الله موسوی اردبیلی را به دادستانی كلّ كشور و پس از شهادت آیت الله بهشتی، بهریاست دیوان عالی كشور منصوب كردند. 

به این ترتیب تا چند ماه پس از وفات امام بزرگوار در سال 1368 ریاست قوّه قضاییه ایران را بر عهده داشتند. از مهم­ترین اقدامات ایشان، در این مدت، تجدیدنظر و بازنویسی قوانین قضایی ایران و تطبیق آن با فقه شیعه بود. از جمله سایر سمت های ایشان در این سال ها، می توان به عضویت در نهادهای مهمّی چون مجلس خبرگان قانون اساسی، شورای بازنگری قانون اساسی، مجلس خبرگان رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی وهیأت امنای فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران اشاره كرد. رفع یکی از نیازهای جدی حوزه علمیه قم و محقق ساختن یكی از برنامه های دیرینه خود، دانشگاه مفید را در شهر قم بنیان گذاردند.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی آستان